بیرون زدگی فتق یا لغزش از مشکلات شایعی هستند که اکثر افراد بالای ۳۵ سال را درگیر میکنند. اگرچه بیرون زدگی دیسک کمر در برخی از افراد باعث بروز درد میشود اکثر بیماران از وجود این اختلال اطلاعی ندارند. برخی از بیماران نیز دچار کمردرد هستند اما علت درد را نمی‌دانند. خبر خوبی که باید به شما بدهیم این است که اکثر افراد مبتلا به درد مزمن کمر یا گردن که دچار بیرون زدگی دیسک شده اند به خوبی به کمک روش‌های درمانی خانگی و موقتاً بهبود پیدا میکنند. متخصصین برای درمان بیرون زدگی دیسک کمر در اصفهان به بیمار برای تشخیص علت بروز درد و طراحی برنامه درمانی مناسب کمک میکنند. در صورتی که بیرون زدگی دیسک کمر درمان نشود باعث بروز درد شدید و مشکلات دیگر خواهد شد.
بیرون زدگی دیسک کمر چیست؟
دیسک به بالشتکهای کوچکی گفته میشود که لایه خارجی آنها سفت و دارای هسته نرم و ژله مانند هستند. این هسته نرم به انعطاف پذیری دیسک در هنگام راه رفتن، دراز کشیدن و نشستن کمک میکند. دیسک بین مهرههای ستون فقرات به عنوان ضربه گیر عمل میکند تا از برخورد ساختارهای استخوانی روی یکدیگر در حین راه رفتن جلوگیری شود. با بالا رفتن سن معمولاً لایه خارجی دیسک سفت میشود و از میزان انعطاف پذیری آن کاسته خواهد شد که در چنین شرایطی احتمال پارگی دیسک و خارج شدن هسته داخلی آن درون کانال نخاعی وجود دارد. اگرچه بیرون زدگی دیسک و فتق از مراحل طبیعی پیری و بالا رفتن سن محسوب میشوند گاهی اوقات آسیب دیدگی به علت برداشتن اجسام سنگین یا سقوط از ارتفاع به وجود می‌آید.
علائم بیرون زدگی دیسک کمر
حدود ۹۰ درصد از بیرون زدگی دیسک کمر در ناحیه لومبر یا پایین کمر به وجود می‌آید. علت بروز درد در افرادی که دچار بیرون زدگی دیسک شده اند تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک است که بلندترین عصب بدن محسوب میشود. حدود ۹۰ درصد از موارد درد عصب سیاتیک به علت بیرون زدگی دیسک ایجاد میشود. از آنجایی که عصب سیاتیک از ناحیه هر دو باسن شروع میشود و تا مچ پا امتداد پیدا میکند ممکن است بیمار دچار درد یک یا دو طرف بدن شود. به عنوان مثال ممکن است شما دچار درد ضربان دار در یک طرف از باسن خود شوید و درد تا ناحیه ساق ادامه پیدا کند. گاهی اوقات نیز درد ضربان دار در ناحیه ساق یا کف پا احساس میشود و شما دچار ضعف عضلانی نیز خواهد شد. بیرون زدگی دیسک ممکن است در ناحیه گردن نیز به وجود بیاید و در این شرایط شما دچار درد بازو و دست خواهید شد در برخی موارد درد در ناحیه انگشتان نیز احساس میشود. درد حاصل از بیرون زدگی دیسک می‌تواند مزمن باشد و به عبارتی حالت عود کننده و فروکش کننده پیدا کند. ممکن است شما در صورت نشستن به مدت طولانی یا در هنگام برداشتن یک جسم نسبتاً سنگین دچار درد شوید. گاهی اوقات نیز ممکن است بدون هیچ دلیل خاصی نصف شب به علت درد از خواب بیدار شوید.
راه‌های درمان بیرون زدگی دیسک کمر در اصفهان
در صورتی که شما دچار عوارض حاصل از بیرون زدگی دیسک کمر شده اید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. برخی از این موارد به شرح زیر می‌باشند:
- اختلال در فعالیت‌های روزمره به علت درد
- از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع
- تغییر حس در ناحیه کمر، لگن و باسن
در صورتی که شما دچار درد خفیف تا متوسط شده اید می‌توانید از روش‌های درمانی خانگی برای تسکین درد بهره بگیرید. برخی از این روش‌ها به شرح زیر می‌باشند:
استفاده از کمپرس سرد و گرم
استفاده از کمپرس سرد و گرم از جمله روش‌های خانگی برای تسکین درد محسوب میشود. می‌توانید از کمپرس یخ به منظور رفع التهاب استفاده کنید بدین منظور باید مقداری یخ را درون یک کیسه پلاستیکی ریخته و آن را لای حوله بگذارید و پس از شروع درد تا چند روز آن را روی ناحیه مورد نظر قرار دهید. از روز سوم یا چهارم از کمپرس گرم استفاده کنید زیرا گرما به شل شدن عضلات کمک خواهد کرد.
استراحت کردن
در صورتی که شما به علت بیرون زدگی دیسک کمر دچار کمردرد شده اید بهتر است در منزل استراحت کنید تا از میزان درد شما کاسته شود اما به خاطر داشته باشید که استراحت بیش از حد باعث ضعیف شدن عضلات محافظ ستون فقرات خواهد شد و فشار زیادی را بر اعصاب وارد میکند. بهتر است به مدت نیم ساعت استراحت کنید و سپس بلند شوید و کمی راه بروید و به انجام دادن حرکات کششی سبک بپردازید. هنگام انجام دادن هر گونه حرکتی دقت داشته باشید تا دچار درد نشوید. به مدت نیم ساعت راه بروید اما از خم شدن به سمت جلو یا برداشتن هرگونه جسم سنگین خودداری کنید. تحت فشار قرار دادن بدن باعث افزایش درد و طولانی شدن دوران بهبود خواهد شد. اگر دچار گرفتگی عضلات کمر شده اید باید از فعالیت جسمانی سنگین خودداری کنید. به بدن خود توجه کنید زیرا درد علامت هشدار است و در صورت بروز درد باید به دنبال پیدا کردن علت آن باشید.
استفاده از مسکن
به صورت خودسر و بدون مشورت با پزشک از هیچ داروی مسکنی استفاده نکنید زیرا با این کار فقط روی درد خود سرپوش می‌‌گذارد و به طور موقت درد شما بهبود پیدا میکند. بهتر است تحت نظر پزشک از پروفن یا ناپروکسن به منظور کاهش التهاب ناشی از بیرون زدگی دیسک استفاده کنید. از مصرف بیش از حد دارو خودداری کنید. گاهی اوقات ممکن است مصرف ناپروکسن تاثیری در کاهش درد شما نداشته باشد که در این شرایط می‌توانید از ایبوپروفن استفاده کنید.
حرکات یوگا
پس از آن که از میزان درد کمر شما کاسته شد می‌توانید از حرکات یوگا بهره بگیرید. محققان در یک مطالعه گسترده به صورت تصادفی هزار نفر از افراد مبتلا به درد مزمن کمر را انتخاب کردند و متوجه شدند که حرکات یوگا می‌تواند تا حد قابل توجهی به کاهش درد آنها کمک کند. در صورتی که حرکات یوگا به طور صحیح انجام شوند باعث بروز هیچگونه مشکلی نخواهد شد. یوگا عملکردی شبیه فیزیوتراپی دارد و باعث بهبود انعطاف پذیری و توانایی حرکتی بدن میشود و به تقویت عضلات محافظ بدن کمک خواهد کرد.
تزریق استروئید در فضای اپیدورال
به فضای اطراف اعصاب نخاعی فضای اپیدورال می‌گویند. بعد از تزریق داروی ضد التهاب درون فضای اپیدورال، از بین بردن التهاب یا حداقل بهبود التهاب عصب است که باعث بروز درد شده است. در حال حاضر از دو روش برای تزریق استفاده میشود در یک روش پزشک به تزریق استروئید زیر استخوان ناحیه کمر می‌پردازد و در روش دیگر نیز سرنگ را درون نقاط خاصی که ریشه اعصاب نخاعی دچار فشردگی شده است هدایت می‌نماید. دانشمندان متوجه شده اند که تزریق استروئید درون فضای اپیدورال برای موارد زیر بسیار موثر است:
- کاهش درد
- بهبود توانایی عملکردی
- کاهش نیاز به سایر روش‌های درمانی
- عدم نیاز به انجام عمل جراحی
تزریق استروئید درون فضای اپیدورال یک روش عالی برای پیشگیری از نیاز به عمل جراحی است که معمولاً برای موارد نسبتاً شدید بیرون زدگی دیسک کاربرد دارد.
فیزیوتراپی
هنگامی که شما به متخصص فیزیوتراپی مراجعه می‌کنید به انجام معاینات جسمانی خواهد پرداخت و سابقه پزشکی شما را بررسی میکند سپس با توجه به اطلاعات به دست آمده به طراحی برنامه درمان خواهد پرداخت تا از میزان درد شما کاسته شود و توانایی حرکتی شما بهبود پیدا کند. متخصص فیزیوتراپی از شما در خصوص علائمی که دارید، محدودیت‌های حرکتی، سبک زندگی، سابقه ابتلا به بیماری خاص و سایر موارد سوال خواهد پرسید. پزشک در هنگام انجام معاینات جسمانی به بررسی دامنه حرکات کمر و لگن، قدرت عضلات، حالت بدن رفلکس، و سایر حرکات عملکردی خواهد پرداخت تا بتواند علت دقیق بروز درد کمر را مشخص کند.
پزشک با توجه به اطلاعات به دست آمده می‌تواند علل بروز درد را مشخص کند و به این ترتیب به طراحی برنامه درمان کمردرد بپردازد. برنامه درمان شامل روش‌های درمانی مورد نیاز، طول درمان، تعداد دفعات انجام برنامه درمانی و موارد مشابه برای کاهش درد و بهبود شرایط بیمار است. ممکن است پزشک از یک یا چند مورد از روش‌های زیر استفاده کند:
به حرکت در آوردن مفصل
در این روش پزشک با فشار آوردن به مفصل آن را وادار به حرکت کردن می‌نماید تا از میزان درد کاسته شده و توانایی حرکتی آن افزایش یابد. تحقیقاتی که در گذشته انجام شده نشان داده است به حرکت در آوردن مفصل کمک بسیار زیادی به بیماران مبتلا به بیرون زدگی دیسک میکند.
به حرکت درآوردن عصب
به حرکت در آوردن عصب بر درمان علائم عصبی تمرکز میکند تا با کاهش درد بیمار بتواند بهتر راه برود.
تمرینات ورزشی تقویتی
تمرینات ورزشی تقویتی با تکیه بر وزن بدن و روش‌های مقاومتی به افزایش قدرت عضلات مرکزی، عضلات کمر، ران و لگن کمک میکنند. در این تمرینات ورزشی از طناب مخصوص و وزنه برای منقبض کردن عضلات استفاده میشود. برخی از عضلاتی که در این تمرینات هدف قرار داده میشوند تا از میزان درد بیمار کاسته شود و توانایی حرکتی او افزایش یابد عبارتند از عضلات شکم، عضلات کمر، عضلات سرینی و عضله چند پاره.
حرکات چرخشی
انجام دادن حرکات چرخش به سمت جلو و عقب به تسکین علائم بیمار کمک میکند. معمولاً بیماران مبتلا به درد عصب سیاتیک با انجام دادن این تمرینات ورزشی تا حد قابل توجهی بهبود پیدا میکنند.
روش مکنزی
روش مکنزی شامل یک مجموعه حرکات ورزشی شبیه حرکات چرخشی است که به تشخیص و درمان علت درد پایین کمر کمک میکند. متخصص فیزیوتراپی در زمینه درمان و تشخیص درد پایین کمر تخصص دارد و از این روش برای کمک به بیمار استفاده خواهد کرد.
بازآموزی عملکردی
بازآموزی عملکردی بر آموزش مجدد حرکات مخصوصی تمرکز دارد که بیمار به علت ابتلا به درد سیاتیک قادر به انجام دادن آنها نیست مانند برداشتن اجسام، خم شدن و حرکت اسکات. هدف از این روش درمانی کاهش درد بیمار و افزایش الگوی حرکتی او است.
تکنیک انرژی عضلانی
متخصص فیزیوتراپی در این روش درمان دستی با منقبض کردن عضلات و به حرکت در آوردن مفاصل دردناک به تسکین درد بیمار و بهبود دامنه حرکات او کمک میکند.
به حرکت در آوردن بافت نرم
متخصص فیزیوتراپی از حرکات دست خود برای به حرکت در آوردن بافت نرم پا، قسمت پایین کمر لگن استفاده میکند تا گرفتگی عضلات بیمار برطرف شود.
سایر روش‌ها
ممکن است پزشک تصمیم بگیرد از روش‌های دیگری مانند طب سوزنی، بازآموزی الگوی راه رفتن و بهبود دامنه حرکات بیمار نیز به منظور کاهش درد بهره بگیرد. متخصص فیزیوتراپی از برنامه درمانی منفعل که شامل ماساژ بافت‌های عمیق، استفاده از کمپرس سرد و گرم، تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست، تراکشن و اولتراسوند تراپی نیز بهره می‌‌گیرد. در برخی موارد متخصص فیزیوتراپی از تزریق دارو به منظور کاهش فوری درد و التهاب و افزایش توانایی حرکتی بیمار استفاده خواهد کرد.
استقلال درمانی در منزل
متخصص فیزیوتراپی از بیمار می‌‌‌خواهد در منزل نیز به انجام دادن برخی تمرینات ورزشی خاص بپردازد. در صورتی که این تمرینات باعث بروز درد و ناراحتی شوند باید بیمار از ادامه آنها خودداری کرده و با پزشک خود تماس بگیرد. هنگامی که بیمار به انتهای برنامه درمان خود نزدیک میشود باید شاهد کاهش درد و بهبود توانایی حرکتی خود باشد و بتواند مانند گذشته به انجام فعالیت‌های خود بپردازد. سپس پزشک به او یاد می‌دهد چگونه از بروز مجدد درد کمر در آینده جلوگیری کند.
