فتق دیسک یا پارگی دیسک یکی از عوامل شایع گردن درد و درد بازو است. دیسک‌ها مانند پدهای جذب کننده ضربه هستند که بین مهره‌ها قرار دارند، مجموعه‌ای از استخوان‌های کوچک که ستون فقرات را ایجاد می‌کنند. ستون فقرات گردنی در گردن قرار دارد. در ستون فقرات گردنی، دیسک‌ها و مفاصل به گردن این امکان را می‌دهد که حرکت کند و ثبات گردن را فراهم میکند. دیسک‌ها همچنین به عنوان یک بالشتک جهت محافظت از مهره گردنی عمل میکند.
شکافی در مرکز هر کدام از مهره‌ها قرار دارد که کانال نخاعی را تشکیل می‌دهد. نخاع و عصب‌های گردنی از این کانال محافظت شده، عبور کرده و پیام‌هایی را بین بدن و مغز ارسال میکند. دیسک گردن هنگامی رخ می‌دهد که لایه خارجی پاره شده و مواد درونی آن از دیسک خارج میشود. اگر مواد درونی آن وارد کانال نخاعی شود، روی عصب‌های نخاعی فشار وارد میکند. دیسک می‌تواند باعث سوزن سوزن شدن، درد و بی‌حسی یا ضعف در شانه، گردن و بازو میشود. همچنین منجر به سردرد میشود.
آناتومی
ستون فقرات به دو ناحیه تقسیم شده که با انحنا و عملکرد مشخص میشود. ستون فقرات گردنی در گردن قرار دارد. ستون فقرات از سر حمایت کرده و آن را به بدن متصل میکند. ستون فقرات گردنی وزن کمتری نسبت به دیگر بخش‌های ستون فقرات تحمل میکند. همچنین بیشترین مقدار تحرک و انعطاف‌پذیری را دارد. گردن می‌تواند به جلو و عقب خم شده یا به طرفین کج میشود. گردن می‌تواند بچرخد یا به راست و چپ گردش کند، حرکتی که هنگام عبور از خیابان و بررسی حرکت ماشین‌ها استفاده میشود.
هفت مهره کوچک، ناحیه گردنی ستون فقرات را ایجاد می‌کنند. مهره، مجموعه‌ای از استخوان‌های کوچک هستند که جهت تشکیل ستون فقرات تنظیم شده‌اند. بخش پشت مهره‌ها، حالت قوسی دارد که لایه نازکی را تشکیل می‌دهد. این لایه یک پوشش سقفی را در سوراخ پشت مهره ایجاد میکند. این سوراخ در مرکز هر مهره، کانال نخاعی را بوجود می‌آورد.
عصب‌های گردن که از درون این کانال نخاعی گردنی محافظ، عبور میکند، به دست‌ها و پاها، شریان‌هایی که خونرسانی می‌کنند، می‌رسد. بخش فوقانی کانال نخاعی گردن، بسیار بزرگ است. این فضا، جای بیشتری نسبت به دیگر بخش‌های ستون مهره برای نخاع فراهم میکند. این فضای اضافی هنگام حرکت گردن، از ایجاد فشار بر نخاع جلوگیری میکند.
دیسک‌های مهره‌ای بین مهره‌ها در ستون فقرات گردنی قرار دارد. این دیسک‌ها از بافت همبند قوی ساخته شده است. لایه ضخیم آنها فیبروز آنولوس نامیده میشود. ماده مرکزی که ژله‌ای است را نوکلئوس پالپوزئوس می‌نامند. این دیسک‌ها و دو مفصل کوچک فاست ستون فقرات، یک مهره را به دیگری متصل میکند. این دیسک‌ها و مفاصل، حرکت بدن را امکان‌پذیر کرده و ثبات را فراهم میکند. این دیسک‌ها همچنین به عنوان یک بالشتک ضربه‌یگر جهت محافظت از مهره گردن عمل میکند.
عوامل
دیسک‌های گردن یک مرکز نرم (نوکلئوس پالپوزئوس) و یک پوشش خارجی سخت (فیبروز آنولوس) دارد. دیسک گردن هنگامی رخ می‌دهد که بخشی از مرکز یا تمام آن، از طریق پارگی یا نواحی ضعیف پوشش خارجی، به بیرون حرکت میکند.
اغلب اوقات دیسک گردن به تدریج یا بطور مداوم ایجاد میشود. بطور کلی، این تغییرات ناشی از سن است که در دیسک ستون فقرات رخ می‌دهد که به نام فرسایش دیسک شناخته میشود. در این مورد، علائم به تدریج ایجاد میشود و شدت کمتری دارد.
دیسک گردن می‌تواند بطور ناگهانی و به دلیل آسیب یا ضربه ایجاد شود. این عوامل منجر به پارگی در پوشش خارجی دیسک میشود که بیرون زدگی مرکز را در پی دارد. علائم دیسک گردن حاد بطور معمول ناگهانی شروع میشود و نسبت به حالت دیسک گردن مزمن، شدت بیشتری دارد.
عوامل خطر
عوامل خاصی وجود دارد که خطر دیسک گردن را در ستون فقرات گردنی افزایش می‌دهند، این عوامل شامل:
- سن. خطر دیسک گردن با بالا رفتن سن، به دلیل فرسایش دیسک مهره‌ها افزایش می‌یابد.
- زنان. زنان در تمامی سنین جزو گروه‌هایی هستند که بیشتر دچار دیسک گردن می‌شوند.
عوامل دیگری مانند شغل‌های خاص، ورزش و دیگر فعالیت‌هایی که خطر آسیب گردن را به همراه دارند، احتمال دیسک گردن حاد را بالا می‌برد.
علائم
نوع علائم و محلی که آنها رخ می‌دهند به این بستگی دارد که کدام عصب توسط دیسک گردن تحت فشار قرار گرفته است، اما می‌تواند شامل:
- درد یا گرفتگی عضلات در گردن یا شانه
- درد در گردن، شانه یا استخوان کتف
- بی‌حسی یا ضعف در دست‌ها یا بازو
- چشم درد یا گوش درد یا سردرد
علائم خاص ممکن است مشکلات دیگری مانند مشکلات التهابی، تومور یا عفونت را نشان دهد:
- تب یا لرز
- تعریق شبانه
- کاهش وزن بدون علت
- دردی که برطرف نمی‌شود
- ضعف در استخوان ستون فقرات (مهره)
- تورم غدد لنفاوی
دیسک گردن چگونه تشخیص داده میشود؟
معاینات جسمانی
پزشک با انجام معاینات جسمانی و بررسی تصاویر پزشکی، دیسک گردن را تشخیص می‌دهد. پزشک از بیمار درباره علائم و سابقه پزشکی سوال میکند. پزشک از بیمار می‌خواهد تا حرکات ساده‌ای را انجام دهد تا به او در ارزیابی قدرت عضلات، حرکت مفصل و ثبات آن کمک کند. از آنجایی که برخی از عصب‌ها از ستون فقرات گردنی به سمت دست‌ها حرکت می‌کنند، پزشک معاینات جسمانی عصبی را انجام می‌دهد تا چگونگی عملکرد عصب‌ها را بررسی کند.
تصویربرداری اشعه ایکس
پزشک درخواست تصویربرداری اشعه ایکس دارد تا مشکلات مهره در ستون فقرات گردنی را بررسی کند. گاهی اوقات پزشک ماده رنگی را به ستون فقرات تزریق میکند تا وضوح تصاویر اشعه ایکس را بهبود ببخشد که به این روش میلوگرام می‌گویند. میلوگرام می‌تواند وجود فشار روی نخاع یا عصب‌ها را که ناشی از دیسک گردن، خار استخوانی یا تومورها هستند، نشان دهد.
ام آر آی و سی‌تی اسکن
پزشک همچنین جهت توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) درخواست می‌دهد تا تصویر بهتری از ساختار ستون فقرات دریافت کند. سی‌تی اسکن تصاویری از لایه‌ها فراهم میکند که شبیه به تکه‌های هستند که یک عدد نان را بوجود می‌آورند. سی‌تی اسکن شکل و اندازه کانال نخاعی و ساختار اطراف آن را نشان می‌دهد. ام آر آی نیز بسیار حساس است. ام آر آی تصاویر بسیار دقیق از دیسک‌ها، رباط‌ها، کانال نخاعی، ریشه عصب‌ها یا تومورها ایجاد میکند. اشعه ایکس میلوگرام، سی‌تی اسکن و ام آر آی روش‌های بدون درد هستند.
تست سرعت هدایت عصبی
در برخی موارد، پزشکان از بررسی هدایت عصب استفاده می‌کنند تا چگونگی عملکرد عصب نخاعی گردن را ارزیابی کند و محل دقیق فشار را تشخیص دهند. پزشکان بطور عمده از تستی به نام تست سرعت هدایت عصبی (NCV) استفاده می‌کنند. در طول این تست، یک عصب در نقطه‌ای تحریک میشود و مدت زمانی که این پیام یا ضربه به نقطه دیگر می‌رسد، اندازه گیری میشود. پزشک پدهای چسبناکی را با الکترود روی پوست که عصب نخاعی از آنجا عبور میکند، می‌چسباند. در تست سرعت هدایت عصبی، ممکن است کمی احساس درد ایجاد شود، اما این درد فقط در مدت زمان انجام آزمایش رخ می‌دهد.
تست الکترومیوگرافی
تست الکترومیوگرافی اغلب بطور همزمان با تست سرعت هدایت عصبی انجام میشود. تست الکترومیوگرافی ضربان‌های عضلات را اندازه‌گیری کرده تا مشکلات عصب را شناسایی کند. عضلات سالم به ضربان نیاز دارند تا حرکات را اجرا کنند. پزشک سوزن‌های نازکی را از طریق پوست وارد عضلات میکند که کنترل عصب نخاعی را بررسی میکند. پزشک قادر است مقدار ضربان هدایت شده را هنگام انقباض عضلات اندازه‌گیری کند. تست الکترومیوگرافی ممکن است منجر به احساس ناراحتی کمی شود و عضلات پس از انجام تست ممکن است کمی دردناک شوند.
درمان دیسک گردن در اصفهان
در بیشتر موارد، دیسک گردن با درمان‌های غیر جراحی درمان میشود، که شامل استراحت یا تغییر فعالیت، داروهایی که درد و التهاب را کاهش می‌دهند، ورزش‌هایی که توسط پزشک توصیه شده است. پزشک می‌تواند به شما توصیه کند که به فیزیوتراپ مراجعه کنید تا روش انجام ورزش‌ها و محافظت از گردن را آموزش ببینید و احتمالاً درمان‌های دیگر مانند ترکشن را انجام دهید. تراکشن یک حرکت کشش آرام و ثابت روی سر است تا گردن کشیده شود و به مفاصل کوچک بین استخوان‌های گردن این امکان را می‌دهد که کمی جابجا شوند. اگر علائم ادامه یابد، پزشک سعی میکند داروهای قوی‌تر مانند کورتیکواستروئید را تجویر کند. علائم بطور معمول با گذشت زمان بهبود می‌یابد. اما اگر دیسک گردن به نخاع یا عصب‌ها فشار واردکند و / یا بیمار دچار ضعف، درد مداوم یا کاهش کنترل مثانه و روده بزرگ شود، ممکن است انجام جراحی لازم باشد. در موارد نادر، از یک دیسک مصنوعی به جای دیسک آسیب دیده استفاده میشود.
داروها
پزشک ممکن است داروهای مسکن قوی‌تر و همچنین شل‌کننده عضله و داروی ضدافسردگی تری‌سیکلیک، نسبت به داروهایی که بدون نسخه تهیه می‌شوند، تجویز کند.
گردن‌بند طبی
گردن‌بند طبی که از گردن محافظت میکند می‌تواند با کاهش فشار روی ساختار گردن، درد را کاهش دهد. با این وجود، اگر از گردن‌بند طبی، بیشتر از سه ساعت مداوم ، یا بیش از یک تا دو هفته استفاده شود، ممکن است بیشتر از اینکه درمان باشد، به گردن آسیب وارد کند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپ یک برنامه درمانی جهت نیازهای خاص بیمار فراهم می کند تا گردن درد را تسکین دهد. درمان گردن درد می‌تواند شامل:
- آموزش بیماران
- فراهم کردن برنامه درمانی در خانه
- درمان دستی جهت بازسازی محدوده حرکتی
- درمان با دست و ( تحرک بافت نرم) جهت کار با حجم عضلات
- ورزش‌هایی جهت بازسازی حرکت و افزایش قدرت
- تحرک، درمان با دست جهت حرکت مفاصل گردن و عضلات و تسکین درد و اسپاسم
- درمان با دست، حرکات تک، کوتاه، سریع و کوچک در نقاط خاصی روی بدن
فیزیوتراپی برای دیسک گردن با اهداف زیر انجام میشود:
- کاهش درد و خشکی در گردن
- ایجاد قدرت در گردن و حمایت از ساختار عضلات
- بهبود محدوده کلی حرکت در سر و گردن
- شناسایی روش‌های محافظت از گردن درد از بروز دوباره آن در آینده
تحریک الکتریکی از راه پوست (TENS)
الکترودها روی پوست در نزدیکی نواحی دردناک قرار داده می‌شوند تا ضربان‌های الکتریکی کوچکی را انتقال دهد که درد را تسکین می‌دهند.
تراکشن گردن
تراکشن از وزنه، چرخک یا یک کیسه هوا، استفاده میکند تا به آرامی گردن را بکشد. این درمان، تحت نظارت متخصص پزشکی و فیزیوتراپ انجام میشود که می‌تواند مقداری از درد، بخصوص دردهای مرتبط با فشار روی ریشه عصب را تسکین دهد.
ماساژ
یک متخصص پزشکی، عضلات گردن را با دست‌ها ماساژ می‌دهد. شواهد علمی کمی وجود دارد که از ماساژ در درمان گردن درد پشتیبانی میکند، با این حال، هنگامی که این روش با درمان‌های توصیه شده پزشک ترکیب شود، ممکن است مقدار کمی درد را تسکین دهد.
کایروپراکتیک
کایروپراکتیک که عمدتاً روی ستون فقرات انجام میشود، نیروی کنترل شده ناگهانی را به مفصل اعمال میکند. درمان کایروپراکتیک روی گردن، می‌تواند در کوتاه مدت درد را تسکین دهد و در بسیاری از افراد، احتمال کمی خطر وجود دارد.
طب سوزنی
طب سوزنی شامل وارد کردن سوزن‌های نازک به درون نقاط متعددی در بدن است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که طب سوزنی می‌تواند در درمان بسیاری از دردها مفید باشد. اما تحقیقات در مورد گردن درد، مختلط است. برای کسب بهترین نتیجه، ممکن است لازم باشد چندین جلسه طب سوزنی انجام دهید. طب سوزنی بطور کلی روشی بی‌خطر در نظر گرفته میشود که توسط تکنسین آموزش دیده با استفاده از سوزن‌های استریل انجام میشود.
ورزش‌ها
هنگامی که شدت درد کاهش یافت، روزانه کمی حرکات کششی را به آرامی شروع کنید. پزشک یا فیزیوتراپ می‌تواند روش انجام صحیح این حرکات را آموزش دهد. ابتدا گردن و کمر خود را با پدهای گرمایی یا در حمام گرم کنید. سپس به آرامی گردن را خم کرده، بچرخانید و به طرفین حرکت دهید.
جراحی
جراحی هنگامی توصیه میشود که روش‌های غیرجراحی علائم را کمی بهبود داده یا هیچ تغییری در علائم ایجاد نکنند. جراحی ممکن است در مواردی لازم باشد که دیسک گردن بطور مستقیم روی عصب یا نخاع فشار وارد کند و منجر به کاهش عملکرد شود. دیسکتومی قدامی گردن و فیوژن نوعی جراحی است که بطور متداول برای دیسک گردن بکار گرفته میشود.
دیسکتومی قدامی گردن و فیوژن شامل برداشتن تمام یا قسمتی از دیسک یا دیسک‌های گردن است. همچنین جراح دو یا چند مهره را به یکدیگر می‌چسباند تا حرکت را متوقف کرده و درد ایجاد شده ناشی از دیسک گردن را تسکین دهد. جراح با استفاده از یک برش کوچک در ناحیه قدامی یا پیشین بخشی از گردن، جراحی را انجام می‌دهد.
جراح با دقت بدون آسیب به گلو و راه هوایی، یک برش به اندازه تقریبی 5 سانتی‌متر در جلوی گردن ایجاد میکند. عضلات و شریان‌ها به اطراف حرکت داده میشود تا امکان دسترسی به مهره ایجاد شود. جراح تمام یا بخشی از دیسک گردن را برمی‌دارد.
سپس، جراح یک پیوند استخوانی یا ابزار فیوژن درون تنه‌ای، در فضای خالی دیسک ایجاد میکند. یک پیوند استخوانی شامل یک تکه استخوان است که از بدن بیمار گرفته شده است که معمولاً از لگن، یا یک بافت پیوندی از بدن اهداکننده است. استخوان پیوندی بین مهره‌ها قرار داده میشود. یک ابزار فیوژن درون تنه‌ای، یک محفظه کوچک است که با تراشه‌های استخوانی پر شده و بین مهره‌ها قرار داده میشود. استخوان پیوندی با جراحی با ابزاری ماند پیچ و صحفه، به ستون فقرات محکم متصل میشود. ابزار جراحی، مهره‌ها را به یکدیگر متصل میکند و به استخوان پیوندی این امکان را می‌دهد تا بهبود یابد، و مهره‌ها به یکدیگر متصل شوند.
در تکمیل جراحی دیسکتومی قدامی گردنی و فیوژن، جراح محل برش را بخیه می‌زند. بلافاصله پس از جراحی، به بیمار داروهای مسکن داده میشود. همچنین از یک بریس گردن یا گردن‌بند طبی در طول روند بهبودی فیوژن و جوش خوردن مهره‌ها استفاده میشود.
بهبودی
بیمار پس از جراحی، یک شب در بیمارستان بستری می‌ماند. ممکن است در طول روزها یا هفته‌های اول در خانه نیاز به کمک داشته باشید. اگر فردی از خانواده یا دوستان در دسترس خود ندارید، می‌توانید با پزشک صحبت کنید تا گزینه‌های جایگزین احتمالی دیگری را به شما پیشنهاد دهد.
پزشک در ابتدا سطح فعالیت بیمار و موقعیت بدن را محدود میکند. تا زمانی که پزشک اجازه انجام بلند کردن اجسام، کارهای خانه و تمیزکاری محوطه بیرونی خانه را به شما نداده است، از انجام آنها خودداری کنید. برای حمایت بیشتر از گردن، از بریس گردن استفاده کنید. به تدریج سطح فعالیت خود را افزایش دهید. هنگامی که گردن بهبود یافت، فیزیوتراپ انجام ورزش‌های قدرتی را به شما آموزش می‌دهد. همچنین مکانیک بدن، وضعیت مناسب ستون فقرات هنگام حرکاتی مانند ایستادن، نشستن، خوابیدن و بلند کردن اجسام را یاد می‌گیرید.
روند بهبودی در هر شخص متفاوت است. این روند به نوع جراحی که انجام شده و شدت بیماری، بستگی دارد. جراح اتفاقات و روند پیش رو را با شما در میان می‌گذارد. بطور کلی، روند بهبودی از جراحی دیسکتومی قدامی گردن و فیوژن چندین هفته طول می‌کشد. درد بازو باید نسبتاً سریع برطرف شود؛ با این وجود، ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد تا ضعف بازو و بی‌حسی آن برطرف شود.
پیشگیری
امکان پیشگیری کامل از تغییرات ایجاد شده روی دیسک‌های ستون فقرات که ناشی از بالا رفتن سن است، وجود ندارد، اما می‌توان با کارهایی، ستون فقرات گردنی و دیسک‌های ستون فقرات را سالم نگه داشت، این کارها می تواند شامل:
- حالت مناسب بدن در گردن و قسمت فوقانی کمر، بخصوص هنگام استفاده از کامپیوتر یا وسایلی که دستیگره دارند، را حفظ کنید.
- بطور منظم و به شکل صحیح ورزش کنید
- وعده غذایی سالم و متعادل مصرف کنید
- در نشستن و ایستادن‌های طولانی مدت با حرکات و کشش وقفه ایجاد کنید
- از کشیدن سیگار خودداری کنید
پیش‌بینی
در بیشتر افرادی که دچار دیسک گردنی هستند، علائم در طول شش هفته با بهبود دیسک و بافت اطراف آن، برطرف میشود. درمان‌های غیرجراحی می‌تواند روند بهبودی را حمایت کند و علائم با گذشت زمان کاهش می‌یابد.
با این وجود، حدود یک سوم افرادی که با درمان‌های غیرجراحی درمان می‌شوند، علائم ادامه می‌یابد. اگر علائم بیش از شش هفته ادامه یافت، ممکن است بدون انجام جراحی برطرف نشود.
