شانه یخ زده: علائم و درمان

«فروزن شولدر» یا «شانه یخ زده» که با عنوان «کپسولیت چسبنده» نیز شناخته می‌شود عارضه‌ی دردناکی است که حرکات شانه را محدود می کند. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که بافت قوی و پیوند‌دهنده‌ی‌ مفاصل شانه که با عنوان کپسول مفصلی شانه شناخته شده‌اند، ضخیم، خشک و ملتهب می‌شوند.

علائم

 فروزن شولدر عموماً به کندی پیشرفت می‌کند و در 3 استیج اتفاق می‌افتد. هر استیج چندین ماه طول میکشد.

•  فریزینگ: حرکت شانه دردناک بوده و دامنه حرکت آن محدود می شود.
•  ‏فروزن: در این مرحله درد تا حدی کاهش پیدا می‌کند اما شانه انعطاف‌پذیر نیست و به سختی حرکت می‌کند.
• توئینگ یا ذوب: دامنه‌ی حرکت شانه بهبود یافته اما در برخی موارد دردهای شبانه افزایش یافته و گاهی مانع از خواب راحت میشود.

علل شایع عارضه‌ی فروزن شولدر

 استخوانها، رباطها و تاندونهایی که مفصل شانه را تشکیل می‌دهند، در کپسولی از بافتهای پیوند‌دهنده قرار دارند. فروزن‌شولدر زمانی اتفاق می‌افتد که کپسول دور مفصل شانه ضخیم تر و خشک تر می شود و حرکت را سخت و محدود می کند.

علت اصلی این عارضه هنوز برای پزشکان مشخص نیست، اگرچه به احتمال زیاد این مشکل در افرادی که دیابت دارند یا به مدت طولانی شانه‌ی خود را بی‌حرکت نگه داشته اند مثلاً دوره‌ی نقاهت بعد از عمل جراحی یا افرادی که دچار شکستگی بازو هستند، بیشتر دیده می‌شود.

عوامل مؤثر بر افزایش ریسک ابتلا به بیماری

عوامل مشخصی در افزایش ریسک ابتلاء به فروزن شولدرز وجود دارند مانند:

سن و جنسیت:

ریسک ابتلا به این عارضه در افراد ۴۰ سال به بالا خصوصا زنان بیشتر است

بی‌تحرکی یا کاهش تحرک:

 ریسک ابتلا به این بیماری در افرادی که برای طولانی مدت شانه خود را بی‌حرکت نگه داشته اند یا حرکت شانه هایشان را کم کرده اند، بیشتر است. بی تحرکی می تواند نتیجه‌ی عوامل بسیاری باشد از قبیل:

• آسیب به عضلات روتاتور کاف یا کلاهک گرداننده
• شکستگی دست
• سکته مغزی
• دوره نقاهت پس از جراحی

بیماری‌های سیستمیک:

بیماری‌های خاص نیز گاهی می توانند باعث ایجاد فروزن شولدر شوند که از آن جمله می توان به بیماری‌های: دیابت، پرکاری تیروئید، کم کاری تیروئید، بیماری های قلبی عروقی، سل و پارکینسون اشاره کرد.

تشخیص بیماری

 برای تشخیص فروزن شولدر پزشک اغلب یک تست جسمانی از بیمار می‌گیرد. در این تست اغلب شدت درد و میزان حرکت دست و شانه سنجیده میشود. در تست تحرک، از بیمار خواسته می شود که خودش شانه‌هایش را تکان دهد. در بخش دیگر این تست، پزشک خود دست بیمار را حرکت می دهد و تفاوت را بررسی می کند.

بنا به تشخیص پزشک ممکن است داروی بی حسی به شانه‌ی بیمار تزریق شود. این دارو موقتا درد را کاهش می دهد تا پزشک بتواند دامنه حرکات شانه‌ی بیمار را درهر دو حالت بسنجد.

 معمولاً تست جسمانی برای تشخیص فروزن‌شولدر کافیست اما پزشک ممکن است ازعکسبرداری، سونوگرافی و ام آرآی برای تشخیص مشکلات دیگری مانند آرتروز یا پارگی عضلات روتاتور‌کاف که باعث درد و محدود شدن دامنه حرکات شانه می‌شود، استفاده کند.

درمان فروزن شولدر در اصفهان

درمان فروزن شولدر اغلب با متدهای تسکین درد آغاز می شود تا فاز اول بیماری سپری شود. اگر مشکل به قوت خود باقی ماند و توان حرکت بیمار بهبود نیافت، درمان و جراحی برای بازگرداندن قدرت حرکت تجویز می گردد.

کمپرس گرم و سرد:

کمپرس آب گرم می تواند به تسکین درد کمک کند و کمپرس آب سرد تاحدی تورم را از بین میبرد. در استفاده از کمپرس آب گرم بهتر است که با پزشک مشورت کنید. حمام یا دوش آب گرم نیز می تواند به تسکین درد کمک کند.

داروهای کاهش درد و تورم:

داروهای مسکنی که اغلب برای بیماری تجویز می شوند از نوع غیر استروئیدی و ضد التهاب هستند (NSAIDs) از قبیل ایبوپروفن (Advil و Motrin) و استامینوفن (Tylenol). مصرف مسکن ها و داروهای ضد التهاب دیگر تنها با تجویز پزشک مجاز است.

فیزیوتراپی:

 زمانی که تعیین شد بیمار در چه استیجی از بیماری قرار دارد، فیزیوتراپ، در اصفهان، یک برنامه ورزشی اختصاصی متناسب با نیازهای بیمار تهیه می‌کند. طبق تحقیقات ثابت شده است که نرمش می‌تواند در بیمارانی که در استیج دو یا بالاتر هستند بسیار موثر باشد. نرمشهای فیزیوتراپی از این قبیل اند:

•  نرمش و مانوال تراپی یا درمان دستی: فیزیوتراپ کمک می‌کند تا درد شانه را تسکین یابد و دامنه حرکتی شانه حفظ شود و افزایش یابد. فیزیوتراپ ممکن است برای حفظ دامنه حرکت شانه از چند تکنیک همزمان استفاده کند مانند نرمش‌های حرکتی به همراه تکنیک های مانوال و دستی.
•  درمانهای غیر دارویی یا مدالیته: فیزیوتراپ قبل از هر شیوه درمانی دیگر، از گرم کردن و یخ درمانی برای شل کردن عضلات استفاده میکند.
•  برنامه‌ی ورزش خانگی: فیزیوتراپ یک برنامه ورزشی ملایم برای جلوگیری از کم شدن حرکت شانه در اختیار بیمار میگذارد.
•  تکنیک های کششی: در ادامه‌ی درمان، فیزیوتراپ تکنیک‌های کششی سخت تری برای بیمار در نظر می‌گیرد تا قدرت حرکت و انعطاف پذیری شانه را افزایش دهد.

تزریق استروئید:

تزریق کورتیکواستروئید ها به داخل مفاصل شانه می تواند درد ناشی از فروزن شولدر را کاهش دهد و قدرت تحرک را بالا ببرد، خصوصاً در دوره های اولیه بیماری.

 طب سوزنی:

در این شیوه، پزشک سوزن های بسیار تیز و باریکی را در نقاط خاصی از بدن وارد می کند. معمولاً سوزن‌ها ۱۵ تا ۴۰ دقیقه در بدن باقی می مانند. در این مدت پزشک ممکن است سوزن ها را برداشته یا مکان آنها را تغییر دهد. چون سوزن ها به ضخامت مو و بسیار انعطاف پذیر هستند و به شکل سطحی وارد بدن می‌شوند، بیمار دردی احساس نمی‌کند.

 تحریک الکتریکی عصب از راه پوست یا TENS:

یک واحد تنس، جریان الکتریکی کوچکی را برای تحریک پایانه های عصبی به یک مسیر عصبی وارد می کند. جریان الکتریکی از طریق الکترودهایی که در نزدیکی محل درد یا روی آن قرار می گیرند، از بدن شما عبورمی کند. این روش کاملاً بدون درد بوده و هیچ گونه ضرری برای بدن ندارد. هنوز به طور کامل مشخص نیست که چگونه جریان الکتریکی باعث کاهش درد می شود اما پزشکان بر این باور هستند که این روش باعث آزاد سازی مولکول‌های تسکین دهنده درد یا همان «اندروفین ها» شده یا مانع انتقال این پالس های درد توسط فیبرهای عصبی میشود.

 هیدرو دیلاتاسیون:

اگرعلائم ناشی از فروزن شولدر با متدهای غیراز جراحی کاهش نیافت، پزشک در مواردی هیدرو دیلاتاسیون تجویز می کند. در این روش دز بالایی از مایع استریل به داخل مفصل شانه تزریق می شود تا کپسول مفصل شانه بزرگ شود. یک رادیولوژیست به کمک عکسهای رادیولوژی محل دقیق تزریق مایع استریل را تعیین کرده و خودش این کار را انجام می‌دهد.

 جراحی:

چنانچه علائم و درد بیمار به کمک فیزیوتراپی و دیگر متدهای غیر تهاجمی کاهش نیافت، پزشک عمل جراحی را تجویز می کند. جراحی برای درمان فروزن شولدر اغلب در استیج دوم بیماری تجویز میشود. هدف از جراحی باز کردن و آزادسازی کپسول مفصلی خشک شده است. «مانیپولاسیون» یا «مانور و چرخاندن شانه» و همچنین «آرتروسکوپی شانه» از رایج ترین شیوه‌های جراحی هستند.

•  مانیپولاسیون با بیهوشی: در این شیوه بیمار بیهوش می‌شود و پزشک شانه او را به زور حرکت می‌دهد که در نتیجه‌ی این حرکت، کپسول و بافت های آسیب دیده، کش آمده یا پاره می شوند. این امر باعث می‌شود دامنه حرکت شانه افزایش یافته و بافت‌های سفت وخشک شده آزاد شوند.
•  آرتروسکوپی شانه: در این شیوه پزشک قسمت های خشک و سفت شده‌ی کپسول مفصلی را قطع میکند. در این شیوه از ابزاری با سایز خودکاراستفاده می شود. این ابزار از طریق ایجاد برش‌ها و شکاف‌های کوچک در اطراف شانه، وارد بدن میشود. در اکثر موارد مانیپولاسیون و آرتروسکوپی با هم تجویز می شود تا نتیجه‌ی مطلوب به دست بیاید. اکثر بیماران نیز از نتیجه هر دو شیوه راضی هستند.

 پیشگیری

 بی‌تحرکی رایج ترین علت عارضه فروزن شولدر است که می‌تواند نتیجه‌ی ریکاوری یک شانه‌ی آسیب دیده، یک دست شکسته یا یک سکته مغزی باشد. چنانچه آسیبی به شانه شما وارد شد که حرکت را برایتان سخت کرد با پزشک خود درباره ورزش‌هایی که به حفظ دامنه حرکت مفاصل شانه کمک می کند صحبت کنید.

 سوالات متداول

 بیماری فروزن شولدر چه مدت طول میکشد؟

درمان و بهبود عارضه فروزن شولدر حداقل یک و نیم تا سه سال طول می‌کشد، گاهی هم بیشتر.

چرا درد ناشی از فروزن شولدر شبها بیشتر احساس می شود؟

 بیماری که دچار فروزن شولدراست از التهاب کپسولیت چسبنده رنج می برد اما در شب به دلیل فشار بالا در مفاصل شانه این التهاب بیشتر می‌شود.

 در صورت ابتلا به فروزن شولدر چگونه خواب راحتی داشته باشیم؟

 برای حفظ آرامش و راحتی در زمان خواب، باید دست آسیب دیده را به حالت استراحت روی شکم قرار دهید و یک بالش زیر بازوی خود بگذارید. از خوابیدن به پهلو روی شانه آسیب دیده خودداری کنید.

 آیا ماساژ به درمان فروزن شولدر کمک می کند؟

 ماساژ و نرمش های کششی در درمان و تسکین درد فروزن شده بسیار موثر هستند. ماساژ باعث می‌شود گرفتگی و خشکی عضلات شانه از بین برود.

 برای تسکین درد فروزن شولدر، کمپرس گرم مناسب است یا کمپرس سرد؟

 بر اساس آمر بدست آمده، کمپرس سرد تاثیر بیشتری در تسکین درد فروزن شولدر دارد.